Abr Village
Abr village, Sharood, Iran (Clouds village)
Rostaye Abr, Dehkadeh Abr
Altitude 1720 m
Latitude 36-42-13 N
Longitude 55-04-30 E
Distance from Shahroud 35 Km
The beautiful Abr village located about 35 KM from Shahroud city in Semnan Province near Abr Forest. It’s a great experience trekking upon the clouds of Abr village through Abr forest, the Abr forest is covered by clouds most of the times,and because its a high altitude , clouds get close to the surface and make the forest foggy. ( Abr means clouds in Farsi ).
Cloud Village Photo Gallery by Ardeshir Soltani
جنگل ابر شاهرود ، رویایی دست یافتنی
جنگل ابر شاهرود یکی از زیباترین و خوش آب و هواترین جنگل های دنیاست که در 45 کیلومتری شمال شرقی شاهرود در مسیر جاده آزادشهر و پس از عبور از میان باغات باصفای بسطام و تحت تأثیر قرار گرفتن در فضای عرفانی قطبین عالم عرفان سلطان العارفین بایزید بسطامی و شیخ ابوالحسن خرقانی که در ده قرن پیش می گفت : « هر که در این سرای درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید » بر ورای رشته کوه های دوردست و در امتداد قله ۴۰۰۰ متری شاهوار ابرهایی را مشاهده می کنی که گویی در چنگال های تیز کوه گرفتار آمده اند و جنگل رویایی ابر را نوید می دهند .این جنگل در مجاورت روستای ابر واقع شده و ازآنجا که در اغلب مواقع فضای این جنگل را پوششی از اقیانوسی از ابر فرا گرفته به این نام مشهور است و به باور بسیاری از گردشگران زیباترین چشم انداز طبیعت ایران و جهان محسوب می شود و ارزش آن به عنوان بخشي از ميراث طبیعی ايران زمين ، هرگز كمتر از تخت‌جمشيد و نقش جهان نيست .
جنگل ابر با ۳۵ هزار هکتار وسعت قسمتی از جنگلهای باستانی هیرکانی است جنگلهای هیرکانی یکی از منحصربه‌فردترین نوع جنگل‌ها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی بر شیب‌های شمالی جبال البرز قرار گرفته و سواحل جنوبی دریای خزر را می‌پوشاند. این ناحیه از حوالی آستارا در شمال غرب تا حوالی جنگل ابر در شرق ایران ادامه می‌یابد.جنگلهای هیرکانی که از دوران ژوراسیک به جای مانده‌اند ، ۷/۳ میلیون هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل می‌داده‌اند که هم اکنون به ۸/۱ میلیون هکتار تقلیل یافته‌اند. قدمت این جنگل‌ها که جزو بقایای دوران سوم زمین‌شناسی هستند از یک سو و وجود ۸۰ گونه گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و غیره از سوی دیگر، نشان می‌دهد که این اراضی می‌توانند همچون موزه زنده‌ای مورد استفاده قرار بگیرند و بطور کلی جنگل ابر به عنوان باریک ترین قسمت از سلسله جبال البرز مرز میان بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی است به‌گونه ای که میتوان در جنگلهای این ناحیه درختان سوزنی برگ را در کنار درختان پهن برگ مشاهده کرد که این امر در گونه‌های جانوری هم تاثیر گذاشته است. از این رو میتوان گفت ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت درفصل گرما و وجود چشمه‌سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است .
میزان نزولات جوی در این منطقه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی متر و متوسط حداکثر دما ۲۰ و حداقل دما ۶ درجه می باشد از سوی دیگر جنگل ابر در محل تلاقي3جريان اقليمي اصلي غرب و جنوب آسيا، يعني پرفشارهاي سيبري (جريان خشك و سرد) ، پرفشار جنب حاره (جريان گرم و بيابان‌زا) و زبانه‌هاي اطلس و مديترانه (جريان معتدل و مرطوب) است. تركيب اين اقاليم متفاوت و متضاد در يك منطقه كوچك جغرافيايي، در جهان كم‌نظير است.
اين تركيب، طي ميليون‌ها سال، ذره ذره و به زحمت توانسته زيستبومي بيافريند كه غناي آن موجب شده در شمار ذخاير زيستي كره زمين قرار بگيرد . پارك ملي گلستان ، زيستگاه كوچك‌ترين پستاندار جهان است (حشره‌خوار كوچك) ، منطقه حفاظت شده خوارتوران (يوزپلنگ ايراني و گورخرآسيايي و بعضي از كم‌نظيرترين گونه‌هاي جانوري جهان و پوشش گياهي آن) به عنوان بزرگترین منطقه حفاظت شده خاورمیانه ، منطقه حفاظت شده خوش ییلاق ، منطقه شکار ممنوع تپال در نزدیکی جنگل ابر واقع شده اند که قديمي‌ترين جنگل جهان تلقي مي‌شود ؛ جنگلي كه هر درخت آن حامل ۱۰ ميليون شناسه ژنتيك است و به‌واقع در زمينه علوم زيستي يك كتابخانه سبز است .
راه رفتن روی ابرها رویایی است، دست یافتنی. بدون جدا شدن روح از بدن می‌شود میان ابرها راه رفت ، خوابید و بر ابر سوار شد. لازم نیست حتما به آسمان بروی. در جنگل ابر آسمان به زمین می‌آید. از قبل خبر نمی‌کنند. هر وقت دلشان بخواهد می‌آیند هر وقت هم که دلشان بخواهد می‌روند. مجاورت دو ناحیه کم فشار و پرفشار (دشت گرگان و منطقه ابر) باعث شده هر وقت زمین انرژی می‌گیرد ابرها جابه‌جا شوند .
جنگل ابر زیاد از مرکز شاهرود فاصله ندارد اما تقریبا همه چیزش با آن فرق دارد. از شهر که فاصله می‌گیری دشت‌های وسیع با پوشش استپی می‌بینی. هر چه پیش می‌روی هوا خنک‌تر می‌شود. بوته‌های بزرگ آویشن که پوشیده از گل‌های سفیدند از دور غرق در برف به نظر می‌رسند. دور دست پر از ابر است. کوه‌ها و ابرها به هم پیچیده‌اند. ابرها روی شیشه باران می‌شوند. پیش‌تر که می‌روی درختها شروع می‌کنند به سبز شدن. یکی، دو تا، هزار تا. آنچه زیاد است چنار است و بلوط و آنچه چشم به دنبال آن می‌گردد اورس است. درخت خاص منطقه ابر که مثل ابر روی زمین می‌خزد. نمی‌شود گفت مه غلیظ، در این جنگل، ابر گردا گردت را می‌پوشاند. خنکی و طراوت و بوی خوشی همراه ابر روی صورتت می‌نشیند. ابرها بر گونه و چشم و مویت باران می‌شوند. بیشتر به دریایی می‌ماند که بدون آبشش می شود در آن نفس کشید.
زمین پوشیده از گیاه است و درخت. اما می‌شود جایی برای چادر زدن پیدا کرد. چشمه ترش مکانی مناسب است. غروب که می‌شود دیگر چشم چشم را نمی‌بیند. باید به چراغ قوه دست برد. ابرها چنان دیواری ساخته‌اند که نور که می‌افتد سایه‌ات را مقابلت می‌بینی. ابرها در حال جوشش‌اند. انگار که زمین سماوری است بزرگ و جوش آمده ، که بخار آب با فشار از آن بیرون می‌زند. سرد سرد است. انگار نه انگار که در آن واحد مردم تهران از گرما به خانه‌هاشان پناه می‌برند.
اگر بنا بر شب مانی در جنگل باشد بهتر است سفر همراه با تورهای طبیعت گردی انجام شود با توجه به سرمای شب باید کیسه خواب ، لباس گرم و بادگیر به همراه داشت . شب که به نیمه می‌رسد ابرها کم‌کم کاسه کوزه خود را جمع می‌کنند. دره‌های اطراف خوب مشخص می شوند. حرکت ادامه دارد. دره‌ها از ابر پر و خالی می‌شوند. جوشش سریع ابرها جنگل ابر را به آزمایشگاه یک کیمیاگر شبیه کرده است. کم‌کم از آسمان هم چشم می‌پوشند.
آتش و باد و خاک و آب، شب را هم به عناصر چهارگانه می‌افزاییم. در جنگل ابر هیچ چیز کم نیست. تا صبح بیدار ماندن می‌ارزد برای اینکه تغییر رنگ زمین و آسمان را ببینی. هر چه می‌گذرد نور بیشتر می‌پاشد و ابرها دورتر می‌روند. آفتاب طلوع می‌کند که بگوید قانون زمین هنوز هم بر این سرزمین حاکم است. می‌خواهد به یاد بیاورد که در این سرزمین رویایی هم، شب روز می‌شود و روز شب. از پشت ابرها و کوه‌ها می‌آید و می‌ماند. طلوع که می‌شود پینه‌دوز باد سوزن نگاهت را نخ می‌کند و به شرق می‌برد .
روز مشخص می‌کند که جنگل ابر پر از تپه است. پوشش تپه‌ها گاه تنک است و گاه انبوه. وارد جنگلهای انبوه که می‌شوی باور نمی‌کنی در استان سمنان هستی و باور نمی‌کنی که با کویر مرکزی و مناطق حفاظت شده خوارتوران یا آفریقای ایران و خوش ییلاق فاصله چندانی نداری و اینجاست که متوجه می شوی چرا به شهرستان شاهرود قاره کوچک می گویند . در منطقه چشمه فراوان است و در نزدیکی هر چشمه خانه کوچکی ساخته اند وگوسفند و بزها را .برای مدتی نگهداری می کنند . چوپانان از گلستان و روستاهای شمالی شاهرود به اینجا می آیند .
صبح زود بهترین زمان برای عکاسی است مناظر اطراف با پوشش سراسر سبز و گاه رنگی‌اش وادارت می‌کند به بیشتر دیدن. از دور قلعه ماران که در دوره ایلامی‌ها بر نوک کوه ساخته شده دیده می‌شود. همین قلعه ماران صبح‌ها هنگام طلوع چنان در ابر غرق می‌شود که احساس می‌کنی کشتی سرگردان را میان اقیانوسی آرام دیده‌ای.
در ته یکی از دره‌ها آبشاری به نام شُرشُر هست که به خاطر صعب‌العبور بودن رفتن به آن ممکن نیست. تنها برای ماجراجویان ممکن است که از مسیرهای سخت و پرتگاهی در گروه‌های کوچک دو سه نفره با راهنمای مجرب آن را ببینند. باید همیشه به یاد داشت که ابرها خبر نمی‌کنند. برنامه‌ها را به دقت باید تنظیم کرد و پیش از تاریکی هوا به جایی مطمئن رسید. اما برای احتیاط هم که شده در گلگشت‌ها هم باید آب و خوراکی‌های شیرین و چراغ قوه به همراه داشت. خطر گراز و خرس را هم در مناطق بسیار بکر باید اضافه کرد. محل کمپ باید به دقت انتخاب شود.
هر لحظه ممکن است حرکت ابرها آغاز شود. مثل خورشید از کنار درخت، ابرها از کنارت عبور می‌کنند. به آرامی و نرمی و زیبایی و کسی باید باشد تا بخوابد و به ابرها نگاه کند .
تو مثل ستاره
پر از تازگي بودي و نور
و در دستت انگشتري بود از عشق
و پاكيزه مثل درختي
كه از جنگل ابر برگشته باشد
دردل این فراخنای رویایی و مه آلود تصویری از رنگهای بی بدیل که در هر فصل از زیبایی خاصی برخوردار بوده و انسان نمي تواند آن را بيان كند . بهار با لكه هاي برف بجای مانده بر شيار دره ها و چمنهاي سبز شده همچون ماهوت و مخمل و گلهاي زرد و قرمز و بنفش و آبي و چاله هاي پر آب حاصل از برف و پرندگاني كه در اطراف نشسته و پر می کشند .
تابستان با هواي خنك و روح بخش آن ، آبشار آلوچال و اطراق كردن بر بالاي بلندي ها در شب و به نظاره نشستن ماه و ستارگان و سوسوي چراغهاي دور دست آباديها و تماشاي منظره اقيانوس مه در روز بعد هنگامي كه در زير پا همچون دريايي بیکران ديده مي شود . پاییز گویی طوفانی از رنگ به پا خواسته و خالق هستی با رابطه ای خاص جنگل ابر را طور دیگر نقاشی کرده است .
بهتر است برنامه سفر به جنگل ابر را ۳ روزه تعریف نماییم تا بتوان ضمن طبیعت گردی و گلگشت در جنگل بازدیدی از دیگر جاذبه های تاریخی و عرفانی قاره کوچک (شاهرود) مانند مجموعه تاریخی بسطام و آرامگاه بایزید بسطامی و آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی ، موزه شاهرود ، کاروانسرای میاندشت ، مسجد جامع و آرامگاه ابن یمین فرومدی و روستا شهر تاریخی مجن اختصاص داد . گفتنی است وجود فرودگاه شاهرود و اماکن اقامتی مانند هتل پارامیدا و مهمانسرای شاهرود این امکان را بوجود آورده تا خاطره ای رویایی در ذهن ها بسپاریم .
به امید آنکه شما هم از این طبیعت مهربان و بیدریغ سرشار شوید و تا تابستانی هست روز و شبی زندگی مابین واقعیت و رویا را بر فراز این کوهستان تجربه کنید .
سال آینده شاید دیر باشد . . . .
علیرضا اسلام پناه
مسئول روابط عمومی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان شاهرود
رويايي به نام جنگل ابر
گشت و گذاري ميان جزر و مد ابر و آسمان
نويسنده: ظفر مرادي
اگر قول مي دهيد كه جنگل ابر تبديل به زباله داني نشود، آدرس اين جنگل باستاني و ديدني را به شما مي دهيم تا با چشمان خود ببينيد چگونه براي فروش چند قواره زمين، از دل اين طبيعت بي نظير، يك جاده موازي ديگر در حال احداث است و يكي از زيباترين مناطق جنگلي موجود دستخوش تغيير و تحول مي شود.
جنگل ابر از جنگل هاي زيبا و خوش آب و هواي استان سمنان است كه در 50 كيلومتري شمال شرق شاهرود و در مسير جاده شاهرود به آزادشهر استان گلستان و در روستاي ابر قرار دارد و ادامه جنگل هاي سرسبز شمال كشور است و از آنجا كه فضاي اين جنگل را پوششي از ابر فرا گرفته به همين دليل اين جنگل را جنگل ابر مي نامند.
پس آدرس: سمنان. دامغان. بسطام. روستاي ابر و در نهايت جنگل ابر.ارتفاع زياد جنگل از سطح دريا، پايين بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود چشمه هاي فراوان و پوشش جنگلي متنوع از شاخصه هاي اين جنگل است.
در اين طبيعت كه در هر لحظه شاهد جزر و مد ابرها هستيد به طرز باور نكردني مي توانيد بازي خورشيد و ابرها و مه و آسمان لاجوردي را با هم نظاره گر باشيد. جنگل ابر مكان عجيبي است كه سكوت تنها يكي از عجايب آن است. در راه رسيدن به جنگل ابر ابتدا با پوشش گياهي بوته و درختچه روبه رو و سپس آرام آرام با پوشش گياهي متفاوتي مواجه مي شويد.
از روستاي ابر يك جاده پرپيچ و خم به سمت ده شيرين آباد مي رود. با يك راهپيمايي 5 الي 6 ساعته و شايد هم با سوار شدن وانت بار يكي از اهالي روستا در عرض نيم ساعت مي توانيد خود را به جنگل ابر برسانيد.
جنگل ابر خوشبختانه برخلاف مناطق جنگلي شمال ايران نه قهوه خانه دارد نه رستوران و نه در ميانه جاده پرتقال كوهي مي فروشند. در نتيجه اگر قصد سياحت داريد همه وسايل مورد نياز را با خود همراه داشته باشيد. با نزديك شدن غروب و رفتن خورشيد، همه فضاي پيراموني شما را مي گيرد پس داشتن چراغ قوه لازم و ضروري است. لباس گرم و ضد آب از چراغ قوه هم ضروري تر است.
اگر چادر اقامتي تان ضدآب نيست حتماً با خود پوشش پلاستيكي داشته باشيد چون با رطوبت بالاي منطقه ممكن است دچار مشكل شويد.
در بعضي از ساعات كه تراكم ابر و مه كم است، مثلاً حوالي ظهر، با ايستادن رو به شمال مي توانيد دشت گرگان و درياي خزر را ببينيد. البته در سمت غربي جنگل نيز، قلعه يي قرار دارد كه بازمانده از دوران ساساني است.
خلاصه اگر به اين جنگل زيبا و عجيب علاقه مند شديد، بازهم تاكيد مي كنيم زباله هاي خود را بازگردانيد. بهتر بگوييم، وقتي از سفر بازمي گرديد اثري از خود در طبيعت به جا نگذاريد. در ضمن فراموش نكنيد كه با اتومبيل هاي شهري انژكتوري (مثل پژو 206 و...) به جنگل ابر نرويد، چون به خاطر رطوبت و قرار گرفتن در ارتفاع، مجبور به پياده روي خواهيد شد.
جایی که درختها را برای تفریح آتش می‌زنند
جنگل ابر" یکی از زیباترین مناطق‌گردشگری ایران است که در آن با مناظر تاسف باری روبرو می‌شوید: تک‌درختها را برای تفریح آتش زده‌اند. زباله؛ سطح منطقه را پوشانده‌است. موتورسواران مدام در میان درختها ویراژ می‌دهند و اتومبیل‌ها تا جایی‌که امکان‌دارد در دل جنگل پیش می‌روند.
خبرگزاری میراث فرهنگی_ گردشگری_ اقامت حتی یک شب در "جنگل ابر" راه گریز مناسبی برای فرار از آلودگی‌های زندگی ماشینی است، به‌شرط آنکه دیدن تخریب‌ها و زباله‌ها و ... برای گردشگر عادی شده باشد. واقعیت این است که حفظ منابع طبیعی هنوز در کشور ما فرهنگسازی نشده است. مردم هنوز نمی‌دانند که نابودی مراتع و جنگل‌ها، به نابودی خودشان منجر می‌شود و از همه مهمتر؛ گویا مردم درخت و گل و چمن را جزو موجودات زنده حساب نمی‌کنند و آن‌ها را فقط وسیله‌ای برای تفرج می‌دانند.
"جنگل ابر" یکی از زیباترین نقاط طبیعی ایران است که ورود گردشگر بلای جانش شده و عمرش را به‌خطر انداخته است. قرار است با سفر به جنگل، لحظه‌ای از هرچه زندگی شهری‌ست آرامش داشته باشیم، ولی این اتفاق نمی‌افتد. چراکه منطقه‌ای که به آن وارد می‌شوید مملو از زباله و اتومبیل و آثار تخریب است. گله‌های بز به جان سرشاخه‌های درختان جوان افتاده‌اند و چوپان‌ها از روی بی‌حوصله‌گی با داس، تنه درختها را می‌برند. اما این تخریب‌ها در مقابل فجایعی که پس از آن می‌بینید؛ هیچ است.
"جنگل ابر" یکى از دست‌نخورده‌ترین جنگل‌هاى ایران در 50 کیلومتری شمال‌شرق شاهرود و در مسیر جاده شاهرود به آزادشهر استان گلستان و روستای ابر قرار دارد. این جنگل که ادامه جنگلهای شمال کشور است و به‌دلیل آنکه همواره ابری بر فراز این منطقه جنگلی وجود دارد به "جنگل ابر" شهرت یافته است. این جنگل جایى واقع شده که از ضخامت کوه‌هاى البرز کاسته مى‌شود و ابرهاى گرفتار در پشت این دیواره از لابه‌لاى دره‌ها به سمت جنوب سرازیر مى‌شوند. مناطق ابتدایى "جنگل ابر" ییلاق چوپانان گلستانى است و پس از آن منطقه بکر جنگل آغاز می‌شود. جایی که پوشیده از درختان است و آفتاب راهی به داخل آن ندارد.
"جنگل ابر" با 35 هزار هکتار وسعت، قسمتی از جنگلهای باستانی هیرکانی است که یکی از منحصربه‌فردترین نوع جنگل‌ها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی بر شیب‌های شمالی جبال البرز قرار گرفته و سواحل جنوبی دریای خزر را می‌پوشاند. این ناحیه از حوالی آستارا در شمال‌غرب تا حوالی "جنگل ابر" در شرق ایران ادامه می‌یابد. جنگلهای هیرکانی که از دوران ژوراسیک به جای مانده‌اند ، 3/7 میلیون هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل می‌داده‌اند که هم اکنون به 1/8 میلیون هکتار تقلیل یافته‌اند. قدمت این جنگل‌ها که جزو بقایای دوران سوم زمین‌شناسی هستند از یکسو و وجود 80 گونه گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و غیره از سوی دیگر، نشان می‌دهد که این اراضی می‌توانند همچون موزه زنده‌ای مورد استفاده قرار بگیرند.
"جنگل ابر" به‌عنوان باریکترین قسمت از سلسله جبال البرز مرز میان بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه‌بیابانی و جنگلی است به‌گونه‌ای که میتوان در جنگلهای این ناحیه درختان سوزنی برگ را در کنار درختان پهن برگ مشاهده کرد که این امر در گونه‌های جانوری هم تاثیر گذاشته است. از این رو میتوان گفت ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود چشمه‌سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است.
"جنگل ابر" سرشار از درخت و ابر است، ابرهایی که لابه‌لای درختها می‌چرخند و منظره آنجا را رویایی می‌کنند. اما بعضی‌ها با این زیبایی‌ها میانه‌ای ندارند. در ابتدای این جنگل، به‌صورت گسترده تک درخت‌هایی دیده می‌شود که برخی از گردشگران آن‌ها را آتش زده‌اند تا تفریح کنند! درخت‌هایی که عمرشان به چند 10 سال و یا چند صد سال می‌رسد، در عرض کمتر از یک ساعت به ذغال تبدیل می‌شوند تا عده‌ای از تماشای آن لذت ببرند! برای دیدن این منظره وحشتناک نیازی به جست و جوی زیاد نیست. فقط کافی‌ست تا چشم بچرخانید و درخت‌های سوخته را ببینید. بلدهای محلی منطقه اینگونه اتفاقات را کار گردشگران نمی‌دانند و به اهالی بومی استان سمنان نسبت می‌دهند.
خبرگزاری میراث فرهنگی_ گردشگری_ اقامت حتی یک شب در "جنگل ابر" راه گریز مناسبی برای فرار از آلودگی‌های زندگی ماشینی است، به‌شرط آنکه دیدن تخریب‌ها و زباله‌ها و ... برای گردشگر عادی شده باشد. واقعیت این است که حفظ منابع طبیعی هنوز در کشور ما فرهنگسازی نشده است. مردم هنوز نمی‌دانند که نابودی مراتع و جنگل‌ها، به نابودی خودشان منجر می‌شود و از همه مهمتر؛ گویا مردم درخت و گل و چمن را جزو موجودات زنده حساب نمی‌کنند و آن‌ها را فقط وسیله‌ای برای تفرج می‌دانند.
"جنگل ابر" یکی از زیباترین نقاط طبیعی ایران است که ورود گردشگر بلای جانش شده و عمرش را به‌خطر انداخته است. قرار است با سفر به جنگل، لحظه‌ای از هرچه زندگی شهری‌ست آرامش داشته باشیم، ولی این اتفاق نمی‌افتد. چراکه منطقه‌ای که به آن وارد می‌شوید مملو از زباله و اتومبیل و آثار تخریب است. گله‌های بز به جان سرشاخه‌های درختان جوان افتاده‌اند و چوپان‌ها از روی بی‌حوصله‌گی با داس، تنه درختها را می‌برند. اما این تخریب‌ها در مقابل فجایعی که پس از آن می‌بینید؛ هیچ است.
"جنگل ابر" یکى از دست‌نخورده‌ترین جنگل‌هاى ایران در 50 کیلومتری شمال‌شرق شاهرود و در مسیر جاده شاهرود به آزادشهر استان گلستان و روستای ابر قرار دارد. این جنگل که ادامه جنگلهای شمال کشور است و به‌دلیل آنکه همواره ابری بر فراز این منطقه جنگلی وجود دارد به "جنگل ابر" شهرت یافته است. این جنگل جایى واقع شده که از ضخامت کوه‌هاى البرز کاسته مى‌شود و ابرهاى گرفتار در پشت این دیواره از لابه‌لاى دره‌ها به سمت جنوب سرازیر مى‌شوند. مناطق ابتدایى "جنگل ابر" ییلاق چوپانان گلستانى است و پس از آن منطقه بکر جنگل آغاز می‌شود. جایی که پوشیده از درختان است و آفتاب راهی به داخل آن ندارد.
"جنگل ابر" با 35 هزار هکتار وسعت، قسمتی از جنگلهای باستانی هیرکانی است که یکی از منحصربه‌فردترین نوع جنگل‌ها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی بر شیب‌های شمالی جبال البرز قرار گرفته و سواحل جنوبی دریای خزر را می‌پوشاند. این ناحیه از حوالی آستارا در شمال‌غرب تا حوالی "جنگل ابر" در شرق ایران ادامه می‌یابد. جنگلهای هیرکانی که از دوران ژوراسیک به جای مانده‌اند ، 3/7 میلیون هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل می‌داده‌اند که هم اکنون به 1/8 میلیون هکتار تقلیل یافته‌اند. قدمت این جنگل‌ها که جزو بقایای دوران سوم زمین‌شناسی هستند از یکسو و وجود 80 گونه گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و غیره از سوی دیگر، نشان می‌دهد که این اراضی می‌توانند همچون موزه زنده‌ای مورد استفاده قرار بگیرند.
"جنگل ابر" به‌عنوان باریکترین قسمت از سلسله جبال البرز مرز میان بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه‌بیابانی و جنگلی است به‌گونه‌ای که میتوان در جنگلهای این ناحیه درختان سوزنی برگ را در کنار درختان پهن برگ مشاهده کرد که این امر در گونه‌های جانوری هم تاثیر گذاشته است. از این رو میتوان گفت ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود چشمه‌سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است.
"جنگل ابر" سرشار از درخت و ابر است، ابرهایی که لابه‌لای درختها می‌چرخند و منظره آنجا را رویایی می‌کنند. اما بعضی‌ها با این زیبایی‌ها میانه‌ای ندارند. در ابتدای این جنگل، به‌صورت گسترده تک درخت‌هایی دیده می‌شود که برخی از گردشگران آن‌ها را آتش زده‌اند تا تفریح کنند! درخت‌هایی که عمرشان به چند 10 سال و یا چند صد سال می‌رسد، در عرض کمتر از یک ساعت به ذغال تبدیل می‌شوند تا عده‌ای از تماشای آن لذت ببرند! برای دیدن این منظره وحشتناک نیازی به جست و جوی زیاد نیست. فقط کافی‌ست تا چشم بچرخانید و درخت‌های سوخته را ببینید. بلدهای محلی منطقه اینگونه اتفاقات را کار گردشگران نمی‌دانند و به اهالی بومی استان سمنان نسبت می‌دهند.
زباله، یکی از معضلات مهم گردشگری در مناطق طبیعی ایران است که دامن "جنگل ابر" را نیز گرفته است. در بسیاری از مناطق این جنگل، انبوهی از زباله دیده می‌شود که روی هم تلنبار شده است. برخی از گردشگران تصور می‌کنند که زباله خود را باید سر وقت بیرون چادرهای خود بگذرانند تا مسئولین حمل زباله برای جمع‌آوری آن اقدام لازم را انجام دهند. اما هرچه هم صبر کنید کسی برای جمع‌آوری زباله نخواهد آمد چراکه اصلا مسئولی برای این کار وجود ندارد. زباله‌ها در کنار درختها، یا روی چمن‌ها و گل‌ها تلنبار شده و منظره بسیار زشتی را ایجاد کرده است.
آلودگی صوتی در "جنگل ابر" یکی از عجیب‌ترین اتفاقاتی است که رخ می‌دهد. رفت و آمد موتورسوارها به‌قدری در این منطقه زیاد است که در هر ساعتی از روز، صدای ویراژ دادن آن‌ها شنیده می‌شود. جالب‌تر از همه این است که گردشگران با اتومبیل‌های خود تا جایی که امکان دارد در جنگل پیشروی می‌کنند و حاضر به پیاده‌روی نیستند. رد اتومبیل‌ها در لابه‌لای تک‌درخت‌های به‌جا مانده از جنگل و در مراتع ابتدای "جنگل ابر" به‌خوبی دیده می‌شود.
معضل این است که بسیاری از گردشگران به‌جای بهره‌بردن از طبیعت تنها از آن استفاده شخصی می‌کنند. طبیعت را فقط وسیله‌ای می‌دانند که آفریده شده تا خود و خانوادهشان لذت ببرند و دیگر مهم نیست که پس از خروج آن‌ها از منطقه، چه اثرات نامطلوبی از تخریب‌ها به‌جا خواهد ماند. برخی از گردشگران، آمده‌اند که تفریح کنند و تفریح را در تخریب طبیعت می‌دانند نه در حفظ آن.
اهالی روستای ابر، دسته تبرشان را نفروشند!
اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست و استاد دانشگاه، در گفتگو با خبرگزرای میراث فرهنگی گفت:« مهمترین مسئله درحال حاضر فرهنگسازی است و این موضوع ابتدا باید در میان خود محلی‌ها ایجاد شود.»
کهرم در ادامه گفت:« درکنار جنگل ابر، روستای ابر واقع شده که گردشگری درآمد مناسبی برای اهالی این روستا به‌وجود آورده است. اما متاسفانه مردم این روستا نمی‌دانند که تک تک درخت‌های این جنگل منافع آن‌ها است. اگر این موضوع را بدانند با چنگ و دندان از منافع خود دفاع می‌کنند.»
کهرم، شرح قصه یک هیزم‌‌شکنی را مثالی قرار داد تا موضوع موردنظرش بیشتر فهم شود:« هیزم‌‌شکنی بود که با هزار زحمت هیزم به دست می‌آورد و آن‌را در روستایش می‌فروخت. یک روز فردی به او گفت که دسته تبر تو از چوب بسیار نابی است و بسیار ارزش دارد، آن را به قیمت خوبی از تو می‌خرم. هیزم‌شکن در این مورد بسیار فکر کرد و جواب منفی داد. چراکه می‌دانست این تبر وسیله‌ای است که با آن درآمد خود را تامین می‌کند.»
این کارشناس در ادامه گفت:« متاسفانه اهالی روستای ابر یا هر روستایی که نزدیک این جنگل است، با عدم حفظ این منطقه دسته تبر خود را می‌فروشد.»
وی در ادامه افزود:« باید اهالی روستای ابر را متوجه این موضوع کنیم که حفظ جنگل ابر برای زندگی خود و خانوادهشان بسیار بااهمیت است. آن‌وقت می‌بینید که خودشان نگهبان این جنگل می‌شوند.»
کهرم، نبود فرهنگسازی را در تخریب منابع طبیعی بسیار مهم دانست و گفت:« متاسفانه سطح فرهنگ گردشگری در ایران بسیار پایین است. باید به مردم یاد داد که این منابع، سرمایه‌های آنان است و باید از آن مراقبت کنند.»
کارشناس محیط زیست درباره ورود گردشگر به مناطق طبیعی و تخریب‌هایی که به‌جا می‌گذارد گفت:« در تمام اروپا و آمریکا منطقه زیبایی وجود ندارد که مردم به بازدید آن نروند. در کشورهای درحال پیشرفتی چون مالزی هم قضیه به همین صورت است. اما در ایران به محض اینکه منطقه بکر و زیبایی را معرفی کنید، گردشگران به آنجا می‌روند و منطقه را نابود می‌کنند.»
کهرم، ازدیاد گردشگری را ایده‌آل دانست و گفت:« باید مردم را تشویق کرد که بازدید از مناطق زیبا بروند. اما پیش از آن باید فرهنگسازی درستی صورت گیرد تا آن‌ها زباله‌های خود را در طبیعت به‌جا نگذراند.»
این استاد دانشگاه در ادامه افزود:« میتوان از ورود موتورسیکلت‌ها به برخی مناطق جلوگیری کرد و دسترسی اتومبیل‌ها را به مناطق زیبا محدود کرد. دلیلی ندارد کسی که برای تفریح به طبیعت آمده با اتومبیل خود تا پای درختان هم برود.»
کهرم با اشاره به جاده‌ای که قرار است تا از جنگل ابر بگذرد، گفت:« گفته‌اند که این جاده با ملاحظات زیست محیطی ایجاد شود. درون جنگل می‌خواهند جاده بکشند، دیگر ملاحظه زیست محیطی معنایی ندارد. اگز این جاده احداث شود، جدای همه تخریب‌هایی که به دنبال دارد، ورود گردشگر به این منطقه را چند برابر و تخریب آن‌را تسریع می‌کند.»
ورود گردشگر نباید مساوی با تخریب محیط زیست باشد
محمد درویش، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، در گفتگو با میراث‌خبر گفت:« برخی از جنگل‌ها جزو ذخیره‌گاه ژنتیک محسوب می‌شوند و باید به‌عنوان میراث طبیعی جهان مورد حرمت قرار گیرند. "جنگل ابر" جزو دیرینه‌ترین قسمتهای جنگلهای هیرکانی است و باید حتما تحت حفاظت‌های ویژه قرار گیرد و تحت هیچ شرایطی نباید تخریب شود.»
وی در ادامه گفت:« 10 درصد از خاک هر کشوری باید از دست‌اندازی انسانی در امان باشد و جزو مناطق حفاظت شده قرار گیرد تا ذخیره‌گاه ژنتیکی برای نسل‌های آینده محفوظ بماند.»
وی درباره ورود گردشگر به منابع طبیعی گفت:« متاسفانه آموزش گردشگری در ایران به‌صورت تخصصی پیگیری نمی شود. گردشگری دانشی است که تخصص خود را می‌خواهد. قرار نیست که ورود گردشگر به منابع طبیعی به‌منزله تخریب طبیعت باشد، اما وقتی مدیریت درستی صورت نمی‌گیرد این اتفاق می‌افتد.»
درویش در ادامه گفت:« جزیره گوام در حوالی کشور ژاپن، با اینکه یک سوم قشم مساحت دارد، سالیانه تا 3 میلیون گردشگر دارد و 12 میلیارد دلار درآمد از این راه کسب می‌کند. گراند کانیون که چیزی در حد کویر لوت خود ماست، سالیانه تا 5 میلیارد دلار درآمد ایجاد می‌کند. تمام این درآمدها در حالی اتفاق می‌افتد که گردشگران به منابع طبیعی آسیبی وارد نمی‌کنند.»
این کارشناس در ادامه گفت:« باید از تجربه دیگر کشورها در اکوتوریسم استفاده کنیم و اولویت گردشگری را با حفظ طبیعت همسان ببینیم. اکوتوریسم درآمد سرانه کشور را بالا می‌برد و گزینه مناسبی برای عدم وابستگی ما به نفت است. نباید گردشگری را اشتباه بدانیم.»
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع در پایان گفت:« با تربیت دانشجو، استخدام متخصصان و فرهنگسازی بین عموم مردم، می‌توانیم هم گردشگری را رونق دهیم و هم در حفظ محیط زیست بکوشیم.»
جنگل ابر تحت حفاظت محیط زیست نیست
حسین‌علی ابراهیمی کارنامی، رییس اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان، در گفتگو با خبرگزاری میراث فرهنگی گفت:« در خارج از مناطق شهری، منابع طبیعی می‌تواند به‌خاطر ریختن زباله و یا آتش زدن و تخریب جنگل، طرح دعوا کند. مسئولان محیط زیست هم درصورت رویت تخلف در "جنگل ابر" تنها می‌توانند موضوع را گزارش دهند.»
وی در ادامه گفت:« متاسفانه "جنگل ابر" تحت حفاظت محیط زیست نیست و ما در این منطقه مسئولیتی نداریم.»
ابراهیمی کارنامی گفت:« طرح ثبت این منطقه به‌عنوان مناطق چهارگانه محیط زیست را مدتی است که به سازمان ارایه داده‌ایم تا پس از بررسی درباره آن تصمیم‌گیری شود.»
ابراهیمی کارنامی، درباره زباله‌هایی که گردشگران در "جنگل ابر" به‌جا می‌گذارند، گفت:« ما طی اطلاعیه‌ای که به فرمانداران داده‌ایم تا آن‌ها به بخشداران و دهیاران ارسال کنند، تذکر داده‌ایم که اگر برای حل معضل زباله در مناطق برون شهری اقدامی انجام ندهند، به مراجع قضایی مراجعه می‌کنیم.»
وی تاکید کرد که طبق قانون، جمع‌آوری زباله در شهر مربوط به شهرداری و در خارج از شهر مربوط به بخشداری‌ها و دهداری‌ها است.
وی همچنین اعلام کرد که منابع طبیعی باید موضوع آتش زدن درختها را در "جنگل ابر" پیگیری کند و با خاطیان شدیدا برخورد کند.
اکوتوریسم، حافظ محیط زیست است
آرش کوشا، دبیر کمیته ملی اکوتوریسم، در گفتگو با میراث خبر گفت:« برنامه‌ریزی اکوتوریسم، همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های دولتی و تشکل‌های غیردولتی را می‌طلبد. با یک برنامه‌ریزی مناسب میتوان این موضوع را مدیریت کرد.»
وی، سازمان محیط زیست، منابع طبیعی و سازمان میراث فرهنگی را اصلی‌ترین همکاران و متولیان اکوتوریسم دانست و گفت:« اگر اکوتوریسم به‌درستی انجام شود و متولیان امر در فرهنگ سازی مردم تمام سعی خود را انجام دهند، طبیعت‌گردی حافظ محیط زیست خواهد بود.»
کوشا در ادامه گفت:« مردم، نقش اساسی در حفظ محیط زیست دارند. اکوتوریسم یعنی حضور آگاهانه و مسئولانه مردم به طبیعت به‌صورتی که کمترین تخریب‌ها را به‌دنبال داشته باشد.»
وی، مشارکت نهادهای غیردولتی را در به‌وجود آمدن مدیریت درست برای اکوتوریسم بسیار مهم ارزیابی کرد.
کوشا درباره تخریب‌هایی که درحال حاضر در برخی مناطق طبیعی رخ می‌دهد گفت:« متاسفانه این اتفاق‌های دلخراش در برخی مناطق رخ می‌دهد که آن‌هم به‌خاطر نبود مدیریت همه‌جانبه است. وقتی اکوتوریسم مطرح می‌شود، یعنی تمام پتانسیل‌ها و زیبایی‌ها و جاذبه‌ها با کمترین درصد تخریب محفوظ بماند.»
وی درباره ورود موتورسیکلت‌ها و اتومبیل‌ها به مناطق طبیعی مثل جنگل گفت:« باید به‌گونه‌ای طراحی کنیم تا وسایل نقلیه در محلی بمانند و افراد، با پای پیاده و یا وسایل خاص سازگار با محیط به آنجا بروند. تمام این برنامه‌ها برای اجرای درست اکوتوریسم دیده شده و به‌زودی عملی خواهد شد.»
وی 3 اصل اساسی اکوتوریسم را اینگونه برشمرد:« 1- سفر آگاهانه و مسئولانه مردم به مناطق طبیعی 2- حفظ محیط زیست 3- بهبود معیشت افراد محلی منطقه. این سه شاخص اگر رعایت شود، اکوتوریسم پایداری خواهیم داشت.»
محسن ظهوری
Cloud Village INT870817
Copyright © Iran Nature . All rights reserved.
