Castle Rood Khan
My Special Thanks to Mr. Jafar Sepehri
This important and historical castle is situated 16 km. to the south east of Fooman. The same is an immense and fortified structure, covering an area of 5 hectares. It is built of stone, brick and mortar. The only entrance is to the south east, adjacent to which are two defence towers. There is a flow of water within the premises throughout the year. Although with the passage of time, the growth of shrubs have caused damage to the castle, it can be stated that the same is one of the most intact castles in Iran. According to some valid historical documents, this structure was one of the fortified bases of the Esmailians. A group of experts believe that this castle dates to the Samanian period and was renovated several times in the past.
itto
Castle Rood Khan
Photo Gallery by Jafar Sepehri
یاقوت جنگل
(دژ رودخان)
یاقوت جنگل
(دژ رودخان)
مهندس جعفر سپهری
مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی
و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی ایران
جنگل مه‌آلوده، رنگ‌های سبز، گوناگون و بی‌آلایش، بوی طبیعت زنده، و دژی سربلند و سرفراز با برج‌های سترگ بر ستیغ کوه، که نمای آن هر بیننده‌ای را بر سر جای میخ‌کوب می‌کند.
بر فراز بلندی‌های روستای رودخان، همجوار رودخانه‌ای با همین نام ، در 20 کیلومتری جنوب‌غربی شهر فومن در استان جاودان سبز گیلان، و در ارتفاع حدود 700 متری سطح دریا، دژ افسانه‌ای رودخان، همچون اژدهایی خفته، جای دارد.
طول دیوارهای آن بیش از 1500 متر بوده و در آن چندین برج قرار دارد. در این پهن دیوارها، منفذهایی برای تیراندازی و ریختن مواد مذاب بر متجاوزان بیگانه در نظر گرفته شده است. در گذشته چشمه آبی در این دژ روان بوده است. در دوسوی دروازه بالابرز آن دو سکو وجود دارد که جایگاه نگهبانان تنومند دژ بوده است. ورودی دژ از نشانه‌های مهم در فرهنگ معماری کهن ايران‌زمین است. هيچ‌گاه هيچ شخصی به طور مستقيم وارد فضای درونی دژ نمی‌شود. یک هشتی در آغاز ورودی ساختار است. يكی از مشخصه‌های اين هشتی مضربی از چهار بودن آن است كه اشاره دارد به چهار عنصر آب، خاك، باد و آتش و يا زایش، زند‌گی، مرگ و جاودانگی پس از مرگ. گنبدی دايره مانند در بالای آن نشان‌گر آسمان و گنبد نيلی آن است. هوای نمناک موجب رویش گیاهان در لابه‌لای دیوارهای دژ و پوسیدگی آنها شده، اما در سنجش با دیگر ساختارهای منطقه، رودخان سالم‌تر مانده است.
ساخت دژ را به دوران پر شکوه ساسانی نسبت می‌دهند. پی‌ریزی چنین ساختار با ابهتی در دوران اندیشمندانه هخامنشی هم دور از ذهن نیست. دژ تا مدتها مرکز فرمانروایی و تخت‌گاه گیلان‌شاهیان و از مراکز مهم جنگ‌های استقلال علیه متجاوزان تازی بوده است. این دژ در دوران سلجوقیان، بازسازی شده و از مهمترین پایگاه‌های اسماعیلیان در مبارزه با بیگانگان و اشغالگران بوده و تا دوران زندیه هم کاربرد نظامی داشته است. تک‌تک آجرهای این ساختار باشکوه، شاهدی زنده بر دلاوری و دلیرپیشگی شیرزنان و غیورمردانی است که هرگز نگذاشتند هیچ بیگانه متجاوزی در این سرزمین پاک، خیره‌سر آسوده بر بالین گذارد.
الكساندر شودزكو محقق لهستانی الاصل كه در سال ۱۸۳۰ میلادی، هنگام پژوهش در گیلان موقعیت این بنا را ثبت كرده است. وی درباره دژ رودخان نوشت "دژی است بر بالای كوهی در قسمت علیای رودخانه‌یی به همین نام، بام آن سنگی است و طرفین ورودی دارای دو برج دفاعی مستحكم هستند و بر روی كتیبه سر در ورودی آن حك شده است كه این دژ برای نخستین بار در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هـ.ق برای سلطان حسام الدین بن امیره دباج بن امیر علاءالدین اسحقی تجدید بنا شد. این دژ كه به سكسار و قلعه حسامی نیز شهرت دارد".
دژ رودخان از دو بخش تشكیل شده است :
ارگ یا محل اسكان فرمانروا و خانواده. ارگ یا شاه‌قلعه از دو طبقه و از آجر ساخته شده و در بخش غربی این ساختار قرار دارد. ورودی دژ در سمت شمال جای دارد و در دو سوی آن دو برج عظیم سنگی دیده می‌شود.
بخش نظامی یا قورخانه. در بخش شرقی دژ رودخان، ساختارهای ویران شده‌ای وجود دارد. در بخش شمال و جنوب، دیوارهای پیرامونی دژ، برج‌های نگهبانی در فواصل گوناگون، به چشم می‌خورد . اتاق‌های هشت ضلعی كه از آجر ساخته شده، هنوز بر فراز برج‌ها دیده می‌شود.
مساحت بخش شرقی كمتر از بخش غربی آن است. بخش شرقی شامل دوازده ورودی، زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه و همچنین چند واحد مسكونی است و بخش غربی دارای دوازده ورودی، چشمه، حوض، آب انبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه، شاه نشین، و چند واحد مسكونی كه به وسیله برج و بارو در بر گرفته شده، است.
برای دیدن ساختار شکوهمند دژ پس از گذشتن از روستاهاي گشت، كرومحله، گشت‌رودخان، سياهكش، گورابپس، ملسكام و سعيدآباد به روستاي قلعه‌رودخان رسيده و پس از گذشتن از حيدرآلات و طي سه كيلومتر جاده خاكي وارد زمین‌های پارك جنگلي دژ رودخان شده و سپس مسير صعود تا دژ خانه را از راه پله ساخته شده، بگذرند.
دژ رودخان
تالش
دژ قلعه رودخان يكي از بززكترين قلعه هاي باقي مانده از دوران قديم در ايران مي باشد كه در جنوبغربي شهرستان فومن در يك شرايط كوهستاني ، جنگلي با ارتفاع حدود 700 متر از سطح درياهاي آزاد قرار گرفته است .از تاريخ دقيق ساخت آن اطلاعي نيست ولي چندين بار مرمت و بازسازي و مورد استفاده قرارگرفته است.
خوچكو، رابينو،دكتر ستوده با مشاهدات ميداني و اسنادي در مورد سابقه تاريخي و مشخصات قلعه مطالعاتي شايسته انجام دادهاند كه كاملترين نوشته موجود ،مطالعات دكتر ستوده در حال حاضر مي باشد.
تحقيق و مطالعه حاضر جهت استفاده اقتصادي –اكوتوريستي از قلعه رودخان با توجه به شناخت يادماني –اكو جغرافيايي ميباشد تا با شناخت پارامترهاي آب و هوايي و جغرافيايي برنامه ريزي اكوتوريستي جهت استفاده عموم انجام پذيرد. شرايط محيطي قلعه با توجه به تغييرات فصلي از شرايط باراني ،آفتابي ،برفي ،مه اندود و …..متغير است لزوم مطالعات فوق جهت برنامه ريزي لازم الجرا است وپيش بيني مي گردد كه با شناخت متغير هاي آب و هوايي حداكثر درآمد اقتصادي و اشتغال زايي براي استفاده اكو توريستسي دژ قلعه رودخان وجود دارد . هم چنين نگهداري يك اثر ميراث فرهنگي و تحويل آن به نسلهاي آينده كه حاصل تلاش و كوشش مردم آن ديار بوده است نيز مي باشد.
پيشينه تاريخي دژ قلعه رودخان
قدمت قلعه به حدود دوره ساسانيان بر مي گردد و بر افراشتن ان با حمله اعراب مسلمان به ايران مربوط مي شود و أن مقارن با پادشاهي گيل گيلانشاه در دوره ساسانيان و مقام پشتخوار گر شاهي (اتحاديه گيلان ، طبر ستان ، گرگان و دماوند )كه تحت حكومت واحد او قرار داشت و اين سرزمين (پشتخوار گر =دامنه شمالي البرز )به فرمان يزد گرد سوم (آخرين پاشاه ساساني )در اختيار گيل گيلانشاه قرار گرفت . پس از مرك يزد گرد شوم (32 هجردي / 651 ميلادي )گيلانشاه شروع به ساختن برج و بارو و سدار دفاعي جهت جلوگيري از حمله اعراب مي كند ….(1)
پياده روي در داخل جنگل
از روستاي قلعه رودخان در ارتفاع 150 متري تا قلعه مسير راه پوشيده از جنگل انبوه مي با شد كه از كنار رودخانه قلعه رودخان ،آب زلال و ماهي قزل آلا و آبشارهاي كوچك در مسير راه همراه مي باشد . در پاي كوه قلعه دو رودخانه قلعه دنه و قلعه رودخان از دو طرف قلعه را محاصره كرده است . كه در پاي رودخانه شمال شرقي ،تونلي وجود دارد كه ارتباط تونل را با قلعه با طول حدود 1500 متر در بر مي گيرد كه در حال حاضر در 10 متري تونل ريزش سنگ مانع از حركت بيشتر مي گردد. حركت به سمت قلعه از دامنه پر شيب شمال غربي با پله هاييي كه جديدا اداره منابع طبيعي احداث كرده است با نيم دايره بزرگي همراه مي باشد كه تا حدود 1000 متري قلعه ادامه دارد پس از آن بايد با توجه به كفش و لباس مناسب كوه به سمت قلعه حركت نمود . جنس زمين از پاي رودخانه تا خود قلعه از سنگهاي آهكي و ماسه سنگ پوشيده است و با خاك و برك هوموسي غني جنگلي فرش شده است نوع درختان مسير راه توسكاه ،ممرز ،افرا ،بلوط ،راش و آراد مي باشد .در چند نقطه از مسير راه پل چوبي جهت عبور از رودخانه نيز ساخته شده است ( شكل شماره 3 ).
Castle Rood Khan INT880621A
Copyright © Iran Nature . All rights reserved.
